Ze sportów motorowych do zwykłych samochodów osobowych trafia coraz więcej rozwiązań. Tuningowanie aut w sposób mający zbliżyć je wyglądem i osiągami do samochodów rajdowych stało się już codziennością, nic więc dziwnego, że coraz więcej kierowców interesuje się rozwiązaniami tak nietypowymi i dotychczas zarezerwowanymi wyłącznie dla motosportu, jak popularna szpera.

Czym jest szpera i jaka jest geneza jej popularności?

Słowo „szpera” – wyjaśnia ekspert naszego sklepu z częściami motoryzacyjnymi iParts.pl – pochodzi bezpośrednio od niemieckiego „sperrdifferenzial” oznaczającego blokadę mechanizmu różnicowego. W Polsce „szpera” przyjęła się szeroko jako potoczna nazwa wszelkiego rodzaju rozwiązań technicznych (mechanicznych i elektronicznych) mających na celu wprowadzenie mniejszych lub większych ograniczeń w działaniu klasycznego, stosowanego powszechnie w samochodach osobowych mechanizmu różnicowego. Stopień ograniczeń wprowadzanych przez szperę bywa różny, poczynając od częściowego zablokowania dyferencjału, po całkowite wyłączenie jego działania.

Szpera, jako rozwiązanie techniczne, trafiła do zwykłych, „cywilnych” samochodów osobowych z motosportu. W autach radiowych blokowanie mechanizmu różnicowego od dawna było i jest zjawiskiem szeroko stosowanym, co wynika z ich odmiennej charakterystyki i odmiennych potrzeb prowadzących je kierowców. W ostatnich latach jednak szpera staje się coraz popularniejsza wśród miłośników ostrej, sportowej jazdy, a zwłaszcza wśród pasjonatów tzw. driftu („latania bokiem”).

Jak działa szpera? W jaki sposób wpływa na typowy mechanizm różnicowy?

Żeby zrozumieć działanie szpery, trzeba odnieść się najpierw do funkcjonowania typowego mechanizmu różnicowego stosowanego powszechnie w każdym samochodzie osobowym produkowanym seryjnie. Klasyczny dyferencjał rozdziela dostępny moment obrotowy tak, aby na oba koła trafiał taki sam moment obrotowy, bez względu na to, jaka będzie ich przyczepność. Jeśli więc jedno z kół w określonej sytuacji będzie miało możliwość przeniesienia momentu obrotowego o wartości 25 Nm (na przykład ze względu na chwilową utratę przyczepności po wjechaniu w kałużę), dzięki otwartemu dyferencjałowi na drugie koło również trafi taki właśnie moment obrotowy. Jest to jedna z podstawowych zasad działania stożkowego mechanizmu różnicowego powszechnie stosowanego w samochodach osobowych. A jak będzie po „założeniu” szpery?

Modyfikacja dyferencjału poprzez rozwiązanie nazywane szperą ma na celu zmianę opisywanej wyżej zasady działania mechanizmu różnicowego. Dzięki szperze zasada ta zostaje ograniczona lub też nawet całkowicie zablokowana, przez co podział momentów obrotowych przenoszonych przez poszczególne koła przestaje być równy, a zależy przede wszystkim od tego, jaką przyczepność każde z tych kół posiada. W efekcie przynosi to wiele zmian w sposobie jazdy, zwłaszcza jazdy dynamicznej oraz poruszania się po trudnym terenie.

Jakie zalety wiążą się z zastosowaniem szpery?

Szperę stosuje się w samochodach sportowych i „cywilnych” dla bardzo konkretnych zalet tego rozwiązania. Co to za zalety?

  1. Możliwość sprawnego przyśpieszania na zakręcie.
  2. Redukowanie podsterowności – zwłaszcza w autach z napędem na tylną oś.
  3. Tendencja do nadsterowności w autach tylnonapędowych – choć jest to traktowane jako zaleta wyłącznie w samochodach sportowych, o dużej mocy.
  4. Możliwość wprowadzania auta w tzw. drift.

Jakie problemy mogą wyniknąć z posiadania szpery?

Specjaliści i praktycy zgodnie przyznają, że jazdy samochodem ze szperą należy się po prostu nauczyć. Auto z częściowo lub całkowicie zablokowanym dyferencjałem zachowuje się zupełnie inaczej, a szczególnie dokuczliwe może być:

  • bardzo duże i szybkie zużywanie się opon,
  • konieczność jazdy na równomiernie zużytych oponach – inaczej auto momentalnie zacznie ściągać na boki,
  • możliwość awarii szpery mogącej zakończyć się całkowitym unieruchomieniem samochodu (zablokowaniem kół),
  • możliwe występowanie podsterowności na zakrętach.

Pamiętajcie, że szpera nie jest rozwiązaniem dla każdego! W tego typu modyfikacje bawią się głównie kierowcy z zacięciem sportowym i ze sporym doświadczeniem. Stosowanie szpery w zwykłym aucie osobowym należy uznać za nieuzasadnione.