Czym jest i do czego służy zawór spustowy blow-off? Kiedy montowanie BOV ma sens, a kiedy niekoniecznie?

Na forach internetowych aż roi się od pytań o zawór blow-off lub BOV, regulujący ciśnienie w układzie z turbosprężarką. Wielu z Was również do nas kieruje zapytania o zasadność montowania dodatkowo tego zaworu, a także o to, kiedy i w jakich samochodach przyniesie on jakiekolwiek korzyści. Dla wszystkich zainteresowanych zagadnieniem związanym z zaworami blow-off przygotowaliśmy ten oto artykuł.

Blow-off i inne rodzaje zaworów regulujących ciśnienie montowanych w układach z turbosprężarką. Na czy polega ich zadanie?

Jak wyjaśnia ekspert iParts.pl - Turbosprężarka to dość proste, ale i bardzo skuteczne urządzenie. Z jej pomocą konstruktorzy samochodów nie dość, że znaleźli sposób na zagospodarowanie w większości zwyczajnie marnowanej energii zawartej w spalinach, to jednocześnie zapewnili jednostce napędowej bardzo efektywne wspomaganie. Tak oto otrzymaliśmy rozwiązanie, w którym gazy wylotowe (spaliny) trafiające do turbosprężarki napędzają wirnik jej turbiny (na zasadzie podobnej, jak ma to miejsce w elektrowniach wodnych), dzięki czemu zasysane do turbo powietrze może zostać odpowiednio sprężone.

Jednym z podstawowych problemów każdej turbosprężarki jest ciśnienie – zarówno ciśnienie napędzającej ją spalin, jak i ciśnienie sprężonego powietrza. Ciśnienie obu tych mieszanin gazów musi być utrzymywane na określonym poziomie, a to znaczy, że musi być jakoś regulowane. Właśnie tej regulacji służą stosowane w układach doładowania zawory regulujące ciśnienie, spośród których najważniejsze i najpopularniejsze to:

• Zawór WG, czyli wastegate – jego zadaniem jest wyprowadzanie z układu nadmiaru spalin kierowanych do turbiny. Zawór wastegate reguluje w ten sposób prędkość obrotową wirnika, wpływając tym samym na prędkość obrotową sprężarki. Poprzez swoje działanie, zawór WG chroni turbosprężarkę i sam silnik przed przekroczeniem określonego ciśnienia doładowania. Zawory wastegate bywają integralnymi elementami turbosprężarki lub też domontowywane są do nich oddzielnie pomiędzy przewodem na wlocie do turbiny a kolektorem wydechowym.
• Zawór DV, czyli dump valve – jest to zawór odprowadzający nadmiar sprężonego pod dużym ciśnieniem powietrza, które przy zamkniętej przepustnicy nie jest w stanie przez nią przejść dalej do układu. Zwór DV tworzy obieg zamknięty, ponieważ sprężone powietrze nie jest wyprowadzane na zewnątrz, ale trafia z powrotem przed turbinę.

I jest jeszcze zawór BOV, czyli blow-off valve, który spełnia podobne zadania, jak zawór DV, jednak realizuje je w nieco inny sposób. W jaki?

Czym jest i jak działa BOV, czyli zawór upustowy różnicy ciśnienia blow-off?

BOV (od ang. blow-off valve) jest zaworem uruchamianym wyłącznie podczas gwałtownego zdjęcia nogi z pedału gazu. Podczas zwykłej, wystarczająco szybkiej jazdy, sprężarka nieustannie zasysa, spręża i tłoczy sprężone powietrze przez przepustnicę aż do silnika. W momencie, gdy nagle zdejmujecie nogę z gazu, silnik momentalnie traci zapotrzebowanie na doładowanie i aby go nie otrzymywać, dochodzi do zamknięcia przepustnicy. W tym momencie sprężone powietrze wytworzone przez pracującą ciągle sprężarkę odbija się od zamkniętej przepustnicy i w postaci małej fali uderzeniowej wraca na wirnik turbiny. W efekcie tej fali zwrotnej powietrza, turbosprężarka w sposób naturalny traci swój początkowy rozpęd (wirnik wyhamowuje) i po ponownym dodaniu gazu minie nieco czasu, zanim odzyska na powrót wymaganą prędkość. Ale nie to jest najgorsze.

Fala sprężonego powietrza odbita od zamkniętej przepustnicy i uderzająca w sprężarkę wprawia jej elementy w bardzo silne drgania. Drgania te stopniowo uszkadzają głównie jej łożyska i doprowadzają do znacznego skrócenia żywotności turbosprężarki. Aby temu zapobiec, na odcinku pomiędzy sprężarką a przepustnicą montuje sią zawór blow-off, który po zamknięciu przepustnicy automatycznie otwiera się i wypuszcza nadmiar sprężonego powietrza na zewnątrz układu. Uchodzące powietrze wywołuje bardzo charakterystyczny dźwięk, typowy dla aut rajdowych i usportowionych.

Kto i dlaczego powinien stosować zawór blow-off, a w jakich sytuacjach BOV staje się jedynie efektownym gadżetem?

Zawór blow-off to przede wszystkim rozwiązanie mające pełne uzasadnienie wyłącznie w przypadku samochodów z silnikami benzynowymi, ponieważ tylko w nich w układzie z turbosprężarką występuje przepustnica. Coraz częściej jednak można spotkać się z zaworami BOV do diesli. O co w nich chodzi? Przede wszystkim o tak atrakcyjny dla niektórych kierowców efekt dźwiękowy. Niektórzy twierdzą również, że blow-off w dieslach wydłuża żywotność sprężarek. Jednak czy tak jest na pewno?